Inhoud

Boxtel is een gemeente in de provincie Noord-Brabant, gelegen in de Meierij van 's-Hertogenbosch. De gemeente ligt op een hoogte van 9 meter.

Boxtel is gelegen aan de rivier de Dommel en ligt te midden van de driehoek Tilburg, Eindhoven en 's-Hertogenbosch. Dit maakte Boxtel al vroeg tot een verkeersknooppunt. Na een gemeentelijke herindeling in 1996 is het nabijgelegen Liempde bij Boxtel gevoegd; een deel van Gemonde dat bij Boxtel hoorde ging toen over naar de gemeente Sint-Michielsgestel.

Een historische figuur in Boxtel is de reus 'Jas de Keistamper'. Jas de Keistamper is een pop in de gedaante van een reus die regelmatig verschijnt bij bijzondere gelegenheden, zoals bij het carnavalsfeest of op koninginnedag.

Boxtel onderhoudt een jumelage met Wittlich in Duitsland.

We weten niet precies hoe en wanneer Boxtel is ontstaan. Toen in 2007 twee gave potjes uit de late bronstijd of vroege ijzertijd in een noordelijke dekzandrug werden gevonden, bleek Boxtel ouder dan verwacht. Ze dateren van 1000 tot 700 voor Christus en daarmee is Boxtel een van de oudste kernen van Brabant. Niet vreemd voor een gemeente die langs de Dommel ligt, maar we hadden er eerder geen aanwijzingen voor.

Romeinse nederzetting
In 2008 werden opnieuw archeologische vondsten gedaan. Dit keer in de buurt van woonwijk In Goede Aarde. Er werd hier een Romeinse nederzetting blootgelegd. Hier woonden rond de tijd van Christus en nog tot 200 jaar daarna welvarende Romeinen in een aantal hoeven.

Middeleeuwse scheepswerf
Ook zijn in Boxtel Middeleeuwse vondsten gedaan. Bij archeologisch onderzoek op locatie De Croon bleek dat aan de oever van de Dommel een scheepswerf heeft gestaan voor onderhoud aan platbodems, die voor vervoer zorgden als de niet verharde wegen onbegaanbaar waren.

Onze geschiedschrijvers houden werk
Oude zekerheden blijven echter onverkort in stand. We weten dat eeuwen geleden bij een doorwaadbare plaats in de Dommel diverse doorgaande routes elkaar kruisten. Bij dat knooppunt van wegen is op de hoger gelegen gronden het huidige Boxtel ontstaan en nog altijd wordt de karakteristiek van Boxtel hierdoor bepaald.
Boxtel werd vroeger onder andere geschreven als Buchestelle, Bocstelle, Boecstele, Bocstel, Boucstele, Bucstel. Boxtel wordt voor het eerst genoemd in een oorkonde uit de 11e eeuw.

Eerste vermeldingen over Boxtel
De officiële Boxtelse geschiedschrijving begint tot nu toe in de 11e eeuw, als we de eerste vermeldingen van de Boxtelse Heren in de archieven tegenkomen. Boxtel is dan een Rijksleen, waar de Heer, later Baanderheer of Baron genoemd, rechtstreeks onder de Duitse Keizer staat. Tot 1439 handhaaft Boxtel deze status van ?Rijksonmiddellijke? Baronie: een ?staatje in de staat?, onafhankelijk van het Hertogdom Brabant.

Vanaf 1439 is Boxtel een Brabants leen met de titel Baronie, tot de Franse tijd. De eerste Heren van Boxtel woonden niet op kasteel Stapelen, maar vermoedelijk op de plek waar nu de Petruskerk staat. Later werd Stapelen de nieuwe residentie van de Heren van Boxtel als voogden van het keizerlijk domein.

Met het huwelijk van Willems erfdochter Elisabeth met Rutger van Cuyk gaat de Heerlijkheid Boxtel over naar de Heren Van Cuyk. Hun jongste zoon Willem II huwt met Maria van Diest. Voor zijn heldhaftig optreden bij de slag van Woeringen in 1288 wordt hij tot ridder geslagen en krijgt hij het beheer over Stapelen. Daarmee raakt zijn wapen met Boxtel verbonden.

Boeremèrt
Elk jaar op tweede paasdag gaat Liempde terug in de tijd tijdens de Boeremèrt.